Niets gaat boven verse kruiden, zowel qua smaak als qua geneeskracht. Als ze dan nog eens uit eigen kruidentuin komen, haal je er ook nog eens plezier en voldoening uit. Een kruidentuin aanleggen is relatief eenvoudig. Met een beperkt aantal vierkante meter en met een minimum aan inspanningen kun je al mooie resultaten behalen. Belangrijk is vooral om het op een intelligente en eenvoudige manier aan te pakken. Wij proberen je met dit artikel een duwtje in de rug te geven.
Standplaats
Een eerste stap bij de aanleg van een kruidentuin is een goede locatie kiezen in je tuin. Wanneer je wil starten met een kruidentuin ben je misschien best niet te ambitieus: 2 tot maximum 10 vierkante meter is dan een mooie start. Zoek een zonnig en beschut plekje, bijvoorbeeld aanschurkend tegen tuinschermen. Het beste is een zuidwestelijk georiënteerd hoekje. Een noordkant en plaatsen met enkel schaduw zijn te vermijden.
Inrichting
apothekerstuin
Er bestaan prachtig ingerichte kruidentuinen met buxushagen, fonteinen, paadjes, enzovoort. Hebt u deze ambitie? Fijn. Hieronder raden wij drie types kruidentuinen aan die geschikt zijn om mee te beginnen en dus laagdrempelig zijn. Ook naar onderhoud toe zijn deze kruidentuintjes behapbaar. De verschillende types zijn:
- Een verticale kruidentuin (zie dit apart artikel) is ideaal wanneer je weinig plaats hebt. Je kunt verschillende soorten kruiden zoals basilicum, munt, peterselie en tijm planten en ze laten groeien aan de muur of op een speciaal daarvoor ontworpen structuur. De verticale opstelling zorgt ervoor dat elk kruid voldoende zonlicht krijgt en voorkomt dat de planten elkaar in de weg zitten.
- Apothekerstuin (in de vorm van een “dambord”). De foto hiernaast spreekt boekdelen. Het is een foto van de kruidentuin in de abdij van Orval. De kruiden worden van elkaar gescheiden door tegels (gebruik bijvoorbeeld betontegels van 40 x 40cm). Op deze manier heeft elk kruid een aparte plaats. Dat maakt dat onkruid verwijderen relatief eenvoudig is. Ook hoeft u geen energie te steken in de aanleg van paadjes of andere afscheidingen. Opteer bijvoorbeeld voor een vierkante kruidentuin van 3,20m x 3,20 meter.
-
kruidenwiel
Kruidenwiel: een kruidenwiel is een kruidentuin in de vorm van een cirkel of eventueel een halve cirkel tegen een beschutting (vb. muur) aan. Het is een belangrijk kenmerk van de Victoriaanse tuin (Engeland, 17e eeuw). Het geeft een mooie structuur aan je kruidentuin. Behalve wanneer u effectief een oud wagenwiel liggen hebt, vergt het wel enig werk om dit te maken. Binnen het “wiel” zorg je voor “spaken” die de afboording vormen tussen de verschillende kruiden (zie foto). De afboording kun je in hout of in steen (duurzamer) doen. In het midden van het wiel staat doorgaans een fontein of een standbeeld.
-
moestuin
Een moestuin is wat ons betreft het meest eenvoudige ontwerp. Het is zowel praktisch als decoratief. Omwille van de eenvoud is het wat wij gebruiken in onze eigen kruidentuin. Je legt op een geschikt plekje in je tuin perken aan met een houten afboording. Houten perken zijn bij ons 1,5 x 1,5 meter. Voordeel ervan is dat u er gemakkelijk aan kunt van alle kanten zonder op het perk zelf te hoeven gaan. Zorg voor genoeg plaats tussen de perken, zodat je bijvoorbeeld het gras ertussen gemakkelijk kunt afrijden (behoudens je voor grind kiest natuurlijk ertussen).
Welke kruiden kiezen?
De keuze van kruiden die u wilt kweken, is in de eerste plaats in functie van uw eigen behoefte. Als u specifieke kruiden vaak gebruikt in de keuken of u wilt ze omwille van hun geneeskrachtige eigenschappen: feel free. Hieronder vindt u een suggestielijst met 14 basiskruiden die wij aanraden in een kruidentuin. Ze zijn veel voorkomend in de keuken, velen bezitten geneeskrachtige eigenschappen en ze zijn relatief gemakkelijk te kweken of te kopen.
We hebben de kruiden ingedeeld of basis van levenscyclus (éénjarig, tweejarig, meerjarig) en origine. Dit zullen immers belangrijke factoren zijn om dan effectief onze kruiden te zaaien of planten.
| Éenjarige kruiden | Tweejarige kruiden | Meerjarig | |
|---|---|---|---|
| Inheemse origine of verdraagt wat koude | Dille - Koriander - | Peterselie | Bieslook, Citroenmelisse, Munt. |
| Zuiderse origine | Basilicum | Laurier, Lavendel, Munt, Oregano, Rozemarijn, Salie, Tijm. |
Zaaien of planten
Waar zaaien of planten?
We hadden het reeds over welk hoekje van de tuin u het best kunt gebruiken. Maar ook in dat hoekje zelf is het belangrijk dat de kruiden op de juiste plaats staan. Kruiden van zuiderse origine (zie tabel hierboven) verkiezen een warm zonnig en beschut plaatsje. Tegen een muur of een houten wand is ideaal en dus zonovergoten. Inheemse kruiden of kruiden afkomstig uit iets minder warme streken verdragen iets meer schaduw, ook al zien ook zij graag af en toe de zon. We spreken hier van “half schaduw”.
Goede buren
Sommige kruiden zet je best net wel of niet niet naast andere kruiden. Hieronder een overzicht:
| Kruid | Tip |
|---|---|
| Dille | Niet naast venkel zetten, gaat ermee kruisen. |
| Kamille | Heeft een positieve invloed op andere planten die aan het wegkwijnen zijn. |
| Lavendel | Houdt vliegen weg. |
| Marjolein | Heeft een goed effect op andere kruiden. |
| Munt | Houdt mieren en bladluizen weg. |
| Rozemarijn | Goede buur voor salie. |
| Salie | Is een stimulans voor rozemarijn. |
| Tijm | Helpt de groei van andere kruiden. Goede buur. |
Bodem
In het algemeen nemen de kruiden van zuiderse origine genoegen met een iets armere grond. Dus: hier geen extra bemesting nodig. Inheemsen – die goed in half schaduw gedijen – verkiezen een iets rijkere grond. Bij de inheemsen kun je de bodem verrijken met humus van je composthoop.
Zaaien of planten
Beiden zijn mogelijk. Voor beginners zouden we suggereren om te starten met plantjes die je bijvoorbeeld in de Aveve (België) kunt kopen. Deze manier van werken is zeer eenvoudig: kuiltje in de grond op de voorziene plaats in je kruidentuin, plantje erin, goed water geven eerste weken (!) en klaar. Zelf zaaien kan natuurlijk ook, maar als je maar een paar plantjes nodig hebt, is een gans zaadzakje een beetje overkill. Het vergt ook een stuk meer tijdsinvestering. De uitzondering op de regel: dille. Dille houdt er immers niet van om verplant te worden.
Wanneer zaaien of planten?
Kruiden met een zuiderse origine zaai of plant je best niet buiten in volle bodem voor de IJsheiligen gepasseerd zijn (midden mei). Vorst kan immers jonge kruiden kapot maken. De meeste inheemse kruiden (vb. bieslook dille, munt, peterselie) mogen een maand vroeger (april dus) naar buiten. Als je de kruiden koopt als plantje in een tuincentrum, kun je zonder meer buiten planten. Je kunt er ook voor kiezen om de kruiden “onder glas” te zaaien. Met “onder glas” bedoelen we in een serre of gewoon op je vensterbank. Je doet de zaadjes in wat teelaarde in een bloempotje. Vervolgens geef je voorzichtig water, best met een verstuiver. Indien je met een gieter doet, krijg je gemakkelijk schimmel. Start het zaaien twee maanden voor je van plan bent deze uit te planten in je kruidentuin.
Verzorging
Kruiden vragen relatief weinig onderhoud. Tussen de kruiden wekelijks eens harken voorkomt het uitschieten van onkruid. Veel water hoef je aan kruiden niet te geven, behalve in uitzonderlijk droge periodes of net na het planten. Enkel basilicum is op dat vlak wat veeleisender en wil regelmatig water.
Oogsttijd
Tot slot, de vrucht van je arbeid is natuurlijk het oogsten van de kruiden. Je kunt kruiden ook gemakkelijk drogen. Hierover schreven we reeds een bijdrage die je op deze link vindt.
Veel plezier!